Nghĩa trang Hàng Dương, biểu tượng thiêng liêng của truyền thống cách mạng

Đến với Côn Đảo, du khách sẽ được đến thăm viếng Nghĩa trang Hàng Dương - đây là nơi yên nghỉ của hàng vạn chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước Việt Nam qua nhiều thế hệ bị tù đày kéo dài 113 năm đã lần lượt hy sinh dưới ách tàn bạo của thực dân và đế quốc.

Nghĩa trang Hàng Dương được khởi công xây dựng và tôn tạo vào ngày 19/12/1992. Hiện nay, Nghĩa trang được chia làm 4 khu mộ: A, B, C và D, tổng số mộ là: 1922 phần mộ (có 25 mộ tập thể); trong đó có: 714 mộ có danh tánh. Khu A: là nơi chôn cất những ngôi mộ đầu tiên bên đồi cát mấp mô từ khoảng năm 1934, ở đó có phần mộ của đồng chí Lê Hồng Phong (Cố Tổng Bí thư Đảng cộng sản Việt Nam), Chí sỹ yêu nước Nguyễn An Ninh, AHLLVTND Vũ Văn Hiếu và các chiến sĩ cách mạng, nhà yêu nước…Khu B: Phần lớn là nơi yên nghỉ của những tù nhân kháng chiến chống Pháp (giai đoạn 1945 – 1960), nơi có phần mộ của nữ AHLLVTND Võ Thị Sáu, cùng các Anh hùng LLVTND: Cao Văn Ngọc, Lưu Chí Hiếu, Hồ Văn Năm, Phạm Thành Trung. Nguyễn Công Tộc và các chiến sĩ cách mạng, nhà yêu nước… Đến khoảng năm 1960 tiếp tục mở rộng qua Khu C. Ở đây có phần mộ của các anh hùng LLVTND Lê Văn Việt, Nguyễn Thị Thanh (Trần Thị Hoa), Huỳnh Tấn Lợi, Phan Đình Tựu, Lê Tự Kình và các chiến sĩ cách mạng, đồng bào yêu nước.
Ngoài 3 khu mộ được phân định trên, công trình tôn tạo còn lập thêm khu D, đây là nơi quy tập các hài cốt từ nghĩa trang Hàng Keo, Hòn Cau và một số nơi khác trên Côn Đảo về. Khu D có hai phần mộ AHLLVTND Trần Văn Thời và Trần Văn Bảy.

Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang Liệt sĩ Hàng Dương.

Phần mộ các liệt sĩ, người yêu nước đã hy sinh quy tập từ Nghĩa trang Hàng Keo về Nghĩa trang Liệt sĩ Hàng Dương.

Phần mộ Anh hùng Liệt sĩ Võ Thị Sáu tại khu B, Nghĩa trang Liệt sĩ Hàng Dương.

Được sự quan tâm của cả nước với đạo lý “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây”. Ngày 23/9/ 2008 UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu ra quyết định số: 3265/QĐ – UBND về việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng tôn tạo công trình Đền thờ Côn Đảo. Ngày 16/5/2009 công trình Đền thờ Côn Đảo chính thức được khời công bên cạnh di tích Nghĩa trang Hàng Dương và khánh thành vào ngày 20/11/2011. Đền thờ là nơi để tưởng nhớ công lao các bậc tiền nhân, các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh cho độc lập tự do cho dân tộc, giải phóng đất nước, đồng thời nhằm giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ và phát huy giá trị khu di tích quốc gia đặc biệt Côn Đảo.
Đền thờ được xây dựng với diện tích 30.040 m2, bao gồm 10 hạng mục: Tứ trụ, Cổng đền, nhà treo chuông, Tả mạc, Hữu mạc, Tiền đường, hậu cung, nhà hóa vàng, hồ Ngũ nhạc, Hồ đền. Đền thờ Côn Đảo là một công trình kiến trúc mang ý nghĩa lịch sử, tâm linh, là công trình văn hoá của những tấm lòng, những nghĩa cử cao đẹp nhằm tri ân các bậc tiền nhân các anh hùng liệt sĩ và đồng bào yêu nước đã anh dũng chiến đấu và hy sinh trên mảnh đất thiêng liêng Côn Đảo.
 

Sau khi viếng nghĩa trang, du khách sẽ đến Đền thờ Côn Đảo để thắp hương tưởng nhớ các Anh hùng liệt sĩ.

Bia đá ghi tên những liệt sĩ đã xác định được tên đang yên nghỉ tại Côn Đảo bên trong đền thờ.

Bức tượng Trao áo tại Nghĩa trang Liệt sĩ Hàng Dương cao 5m, được dựng để ghi lại câu chuyện cảm động giữa đồng chí Vũ Văn Hiếu và đồng chí Lê Duẩn

Bức tượng Hy vọng tại Nghĩa trang Liệt sĩ Hàng Dương.

Bức phù điêu Bất khuất.

Vị trí – thời gian mở cửa
Nghĩa trang Hàng Dương nằm trên đường Võ Thị Sáu, thuộc khu trung tâm Côn Đảo, là nghĩa trang lớn và lâu đời nhất tại Côn Đảo.
Giờ mở cửa: phục vụ Nhân dân và du khách tham quan, viếng hương 24/24 giờ mỗi ngày.

Hoạt động tham quan, tưởng niệm tiêu biểu

• Tham quan, dâng hương tưởng niệm tại phần mộ hơn 20.000 chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước đã anh dũng hy sinh trong các nhà tù Côn Đảo qua nhiều thời kỳ.
• Viếng phần mộ Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Võ Thị Sáu cùng nhiều nhà yêu nước, lãnh đạo cách mạng tiêu biểu.
• Lắng nghe thuyết minh, tìm hiểu lịch sử hình thành Nghĩa trang Hàng Dương và những câu chuyện bi tráng về tinh thần đấu tranh kiên cường, bất khuất của các thế hệ chiến sĩ cách mạng.

Lưu ý khi tham quan

• Ăn mặc lịch sự, giữ thái độ trang nghiêm, trật tự, nói khẽ, đi nhẹ để thể hiện sự tôn kính đối với anh linh các anh hùng liệt sĩ.
• Thực hiện nghi thức dâng hương văn minh, không cúng, đốt vàng mã và sử dụng các sản phẩm nhựa dùng 1 lần
• Không xâm hại cảnh quan, cây xanh và phần mộ trong khu vực nghĩa trang.

Giá trị lịch sử – tinh thần
Nghĩa trang Hàng Dương không chỉ là nơi yên nghỉ của hàng vạn anh hùng liệt sĩ mà còn là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau. Giữa không gian linh thiêng, tĩnh lặng của Côn Đảo, từng hàng mộ trắng lặng lẽ kể lại câu chuyện về sự hy sinh to lớn vì độc lập, tự do của dân tộc. Đối với mỗi người khi đến Côn Đảo, Nghĩa trang Hàng Dương là điểm đến không thể thiếu – nơi để tri ân, tưởng nhớ và khắc ghi sâu sắc giá trị của hòa bình, độc lập hôm nay.
Để thể hiện sự thành kính, tôn nghiêm và trang trọng khi thăm viếng di tích Nghĩa trang Hàng Dương và Đền thờ Côn Đảo, Trung tâm bảo tồn di tích quốc gia Côn Đảo giới thiệu quy trình thăm viếng như sau: