Tại Việt Nam, hầu hết các hệ sinh thái ven biển và các bãi biển tại các khu du lịch biển như Nha Trang, Phú Quốc, Côn Đảo… đều đang có mức ô nhiễm nhựa cao, gây ảnh hưởng tiêu cực tới đời sống và sinh kế của người dân cũng như hoạt động kinh doanh dịch vụ của doanh nghiệp tại địa phương. Bị ảnh hưởng không nhỏ bởi lượng rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa từ sinh hoạt, đại dương và hoạt động du lịch mang lại, nhưng sau hơn 1 năm triển khai, đề án "Kinh tế tuần hoàn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững huyện Côn Đảo giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030" đã mang lại nhiều tín hiệu tích cực cho điểm du lịch này.
Áp lực môi trường từ rác thải đại dương và du lịch
Côn Đảo vừa là trung tâm bảo tồn di tích quốc gia, đồng thời cũng là trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học quan trọng ở Việt Nam. Tại Côn Đảo, cơ cấu kinh tế bao gồm: công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ. Trong đó, dịch vụ du lịch chiếm 87% cơ cấu kinh tế của toàn huyện. Theo báo cáo kết quả phát triển du lịch năm 2024, Côn Đảo đón 586.000 lượt khách du lịch, tăng hơn 40% so với năm 2021. Tốc độ phát triển nhanh chóng của du lịch đã đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội và được định hướng là ngành phát triển chủ lực của huyện trong tương lai. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng tạo ra áp lực lớn trong việc giải quyết bài toán phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường, hài hòa với điều kiện tự nhiên.
Nhãn
Theo số liệu thống kê, lượng chất thải rắn sinh hoạt trung bình phát sinh tại Côn Đảo hiện dao động từ 24-27 tấn/ngày. Lượng rác thải tại bãi Nhát, theo khảo sát hiện trạng phát sinh chất thải nhựa năm 2020 của WWF-Việt Nam, cho thấy rác thải từ các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch (nhà hàng và khách sạn) chiếm 41,5% tổng rác nhựa phát sinh của toàn đảo. Để phát triển kinh tế theo hướng bền vững, vừa đạt mục tiêu phát triển du lịch, vừa đảm bảo mục tiêu bảo vệ môi trường và mỹ quan đô thị, lượng rác thải từ dịch vụ du lịch là một thách thức lớn đối với chính quyền Côn Đảo trong công tác thu gom và xử lý.
Trước thách thức về môi trường biển đảo cần được bảo vệ, huyện Côn Đảo đã triển khai nhiều giải pháp làm sạch các bãi biển và môi trường sinh thái. Từ tháng 8/2024, với mục tiêu hạn chế rác thải nhựa, huyện Côn Đảo đã áp dụng quy định: "Đối với các hãng tàu khách cao tốc, thực hiện lộ trình yêu cầu: không phục vụ hành khách đi tàu bằng nước uống đóng chai nhựa 350ml hoặc 500ml; không cấp phát khăn lạnh sử dụng một lần và túi nilon khó phân hủy; thay thế bằng các vật liệu phù hợp như chai nước thủy tinh 500ml, bình nước nhựa 20 lít sử dụng nhiều lần; sử dụng túi phân hủy sinh học, hộp giấy, ly giấy, giấy lau tiện lợi, dễ phân hủy, thân thiện với môi trường", Phối hợp với Công ty bay dịch vụ Hàng không VASCO phát đi thông điệp kêu gọi hành khách chung tay cùng Côn Đảo hạn chế rác thải nhựa trong quá trình du lịch Côn Đảo...
"Qua công tác tuyên truyền vận động và ký cam kết, ý thức của người dân đã được nâng lên rõ rệt; 100% các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch, 100% các cơ sở kinh doanh, tiểu thương ở chợ và siêu thị trên địa bàn huyện đã đồng loạt ký cam kết chung tay cùng chính quyền địa phương không sử dụng nhựa dùng một lần trong hoạt động kinh doanh và thực hiện phân loại rác tại nguồn". Nhiều mô hình đẩy lùi rác thải nhựa
Bên cạnh việc nâng cao nhận thức của người dân và du khách nhằm giảm thiểu rác thải nhựa, UBND huyện Côn Đảo đã triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền; tham gia dự án "Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam". Đồng thời xây dựng các sản phẩm du lịch tuần hoàn với chính sách "không nhựa một lần" trong tất cả các hoạt động du lịch và sinh hoạt trên đảo. ▸ Mô hình "Ngôi nhà xanh" - "Tái chế pano, áp phích may giỏ đi chợ"
Điển hình là Hội Phụ nữ huyện Côn Đảo với các mô hình dân vận khéo như: "Ngôi nhà xanh" – thu gom rác thải tái chế gây quỹ vì phụ nữ khó khăn; mô hình "Tái chế pano, áp phích may giỏ đi chợ", góp phần giảm thiểu rác thải ra môi trường. Đến nay, đã may được 384 mẫu giỏ xách từ pano và trao 35 suất quà với số tiền 15 triệu đồng cho hội viên phụ nữ khó khăn từ việc thu gom lon nhôm, chai nhựa.
▸ Chiến dịch "Bay nhẹ tới Côn Đảo"
Chung tay hưởng ứng lời kêu gọi từ huyện Côn Đảo, Vietnam Airlines đã phối hợp cùng Huyện Đoàn Côn Đảo phát động chương trình "Bay nhẹ tới Côn Đảo" với hoạt động ý nghĩa "Ngày hội Côn Đảo xanh". Từ ngày 23/9 đến 30/9, Vietnam Airlines và Huyện Đoàn Côn Đảo đã thu gom hơn 820kg rác thải nhựa các loại. Hơn 420kg rác thải nhựa có thể tái chế và lon nhôm được đưa về đất liền để xử lý, trở thành các sản phẩm tái chế xanh như bàn ghế, chậu cây để trao tặng lại cho Côn Đảo.
▸ Tour du lịch kết hợp nhặt rác "Vì Côn Đảo xanh"
Trekking nhặt rác thải nhựa trôi dạt vào bờ biển, đạp xe dọn rác hay xuyên rừng trồng thêm cây xanh… là những trải nghiệm khám phá kết hợp hoạt động bảo vệ môi trường được tổ chức hàng tuần trong tour "Vì Côn Đảo xanh". Sau hơn 15 đợt tổ chức, tour đã thu gom được hàng tấn rác thải, góp phần nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường.
Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, Côn Đảo đang từng bước khẳng định hình ảnh một điểm đến xanh - sạch - đẹp, hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.
▸ Sổ tay hướng dẫn giảm thiểu nhựa tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch
Trung tâm Văn hóa, Thông tin Thể thao và Du lịch phối hợp cùng tổ chức WWF-Việt Nam ra mắt sổ tay hướng dẫn giảm nhựa cho các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch. Hơn 6 tháng triển khai thí điểm, 10 cơ sở áp dụng thí điểm sổ tay đã đưa ra nhiều kết quả thuyết phục. Nhiều biện pháp mới được triển khai áo dụng để giảm thiểu rác nhựa được các cơ sở quan tâm thực hiện, nhận về nhiều sự hưởng ứng từ nhân viên khách sạn và du khách. Qua buổi hội thảo ra mắt sổ tay vào tháng 3/2025, Trung tâm Văn hóa, Thông tin, Thể thao và Du lịch đã biểu dương và ghi nhận các kết quả giảm nhựa từ cơ sở, qua đó cùng tháo gỡ khó khăn vướng mắc của doanh nghiệp để hoàn thiện sổ tay hướng dẫn thực hành giảm nhựa và triển khai rộng rãi cho toàn bộ cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch áp dụng.
Một số sản phẩm giảm nhựa đang áp dụng tại Côn Đảo
Một số nội dung trong sổ tay hướng dẫn giảm nhựa cho doanh nghiệp du lịch tại Côn Đảo
Khách sạn Mystery thực hiện thay thế chai nước suối bằng chai thủy tin
Hệ thống lọc nước RO được một khách sạn tại Côn Đảo trang bị nhằm sản xuất nước uống thay cho nước đóng chai nhựa
Cuốn sổ tay hướng dẫn giảm nhựa với thông tin liên quan về vật liệu nhựa, về vai trò của chúng trong đời sống và làm sao để sử dụng các sản phẩm từ nhựa một cách bền vững và thân thiện với môi trường hơn.
▸ Chiến dịch "Bay nhẹ tới Côn Đảo"
